Disz Clan

Disz

Jak powszechnie wiadomo, już od najdawniejszych czasów człowiek zastanawiał się nad takimi rzeczami jak powstanie świata, człowieka, wszystkiego co widzi i czego doświadcza jak również nad tym, czy świat kiedyś się skończy i jak będzie to wyglądać. Wizje powstania i zagłady świata przedstawiane przez człowieka miały różne formy, począwszy od mitów i opowieści najczęściej o charakterze religijnym. Zanim jeszcze człowiek był na tyle rozwinięty, by przyczyn powstania świata dopatrywać się w nauce, przyjmował wszystko o czym mówiła jego wiara. Każda większa religia miała swoją wizję stworzenia świata oraz wszelkiego istnienia.
Najbardziej znana nam jest religia chrześcijańska, to w niej największa liczba ludzi na świecie doszukiwała się prawd o świecie i robi to dotychczas. Według tej monoteistycznej wiary świat i wszystko czego istnienia doświadczamy bądź nie zostało stworzone przez jedynego Boga - stwórcę. Pismo święte w księdze rodzaju mówi nam, o tym, że Bóg stworzył wszystko co istnieje teraz z zupełnej pustki, ponieważ jedynie Bóg istniał od zawsze. Według Biblii cały akt stworzenia trwał siedem dni, najpierw zostały stworzone niebo i ziemia, później morza i rośliny, rozdzielone zostały dzień i noc oraz pory roku, później został stworzony księżyc i słońce, potem zwierzęta począwszy od organizmów morskich przez ptaki po zwierzęta lądowe. Na koniec Bóg stworzył ludzi na swoje podobieństwo i oddał im Ziemię we władanie. Nieco podobne wizje znaleźć możemy w innych źródłach, ponieważ wtedy wizja świata jako stworzonego przez Boga lub bogów była popularna. Nieco podobnym przykładem może być też mitologia germańska. Według tych mitów świat na początku był pozbawiony jakichkolwiek mieszkańców, podzielony był na obszary lodu na północy i obszar ognia na południu, zaś pośrodku znajdowała się bezdenna otchłań. Ów świat zwany starym światem był trzy tysiące lat uśpiony, aż wulkany obszaru ognia, Muspellheimu opadły na zamarznięte tereny Północy tworząc dzięki powstałemu deszczowi ocean, który wypełnił otchłań. Z niego zaś wyłonił się olbrzym Ymir, z którego powstał ród olbrzymów. Z czasem z olbrzymów wywiodła się rasa Bogów - Asów, począwszy od trzech braci - Odyna, Wilego i We. Bracia postanowili stanąć do walki z Ymirem i stworzyć własne królestwo, zwyciężyli i rozszarpali jego ciało. Utworzyli z niego ląd oddzielony od niebezpiecznych krain oceanem, nazwali ląd ten Midgardem, był to świat, który znamy, z jego kości stworzyli góry, z krwi morza, z włosów lasy, a sam Midgard otoczyli palisadą z jego rzęs, z czaszki Ymira utworzyli niebo, a z mózgu chmury, zawiesili też na nieboskłonie pojazdy Słońca i Księżyca i obsadzili je woźnicami. Rodzielili też dzień i noc. Bracia chcieli też jednak zapełnić świat stworzeniami, które oddawałyby im cześć, pierwsze zjawiły się Alfy, jedna nie było to ich dzieło, na wzór Alfów postanowili stowrzyć inne istoty, niestety krasnoludy nie spełniły ich oczekiwań. Z czasem stworzyli ludzi - mężczyznę Aska z jesionu i kobietę Emblę z wiązu. Później dzięki ludzkim dzieciom stworzone zostały przypływy i odpływy. Bogowie nie mając gdzie żyć stworzyli również miejsce dla siebie zwane Asgardem, na sam koniec znaleźli miejsce dla dusz zmarłych - godni trafiali do Walhalli, a niegodni do mrozów Niflheimu. Religijne wizje stworzenia służyły nie tylko zaspokojeniu głodu wiedzy na ten temat, czy pogłębianiu wiary, były również doskonałym tematem dla artystów tworzących w różnych latach. Jednym z takich artystów jest William Blake, który w roku 1794 stworzył obraz "Bóg stwarzający świat". Jest przedstwiony jako silny starzec całkowicie pochłonięty swoją pracą, poważny, zmęczony. Na obrazie tym możemy zauważyć, że Bóg stwarzając świat trzyma w ręku cyrkiel, wygląda on bardziej jak naukowiec, architekt, niż cudotwórca, silnie zaakcentowana jest tu potęga rozumu.
Takie są wizje stworzenia świata, oprócz tego, jak powstał świat religie wyjaśniały też na swój sposób tajemnicę jego końca, w tym przypadku można się już dopatrzyć wielu różnic pomiędzy wierzeniami. Przykładem wizji zagłady świata w religii chrześcijańskiej jest ostatnia księga Nowego Testamentu - przepełniona symboliką Apokalipsa Św. Jana. Jan opisuje tam apokalipsę, widzi Boga, niesamowitą istotę na tronie, a wokół Niego znajduje się dwudziestu czterech starców orazcztery Zwierzęta - prawdopodobnie symbole czterech Ewangelistów i wszyscy oni oddają Mu hołd. Widzi na prawej ręce Boga księgę zapisaną na wewnątrz i na odwrocie zapieczętowaną na siedem pieczęci, Chrystus przedstawiony tu jako Baranek wziął tę księgę i dostał zgodę na otwarcie jej pieczęci. Zerwanie każdej z nich obfitowało w niesamowite wydarzenia, przy pierwszej wywołany został jeździec symbolizujący zwycięstwo Ewangelii, przy drugiej, trzeciej i czwartej wywołani zostali Jeźdżcy Apokalipsy - wojna, głód oraz śmierć, którzy wyruszyli na Ziemię siejąc spustoszenie, po otworzeniu piątej zjawiły się dusze męczenników zabitych dla Słowa Bożego, po zerwaniu szóstej zaś pojawiło się wielkie trzęsienie ziemii, nastąpiło zaćmienie słońca, a księżyc nabrał koloru krwi. Po otwarciu siódmej pieczęci zjawiło się siedem aniołów, którym dano siedem trąb, zadęcie w te trąby spowodowało katastrofy - grad, ogień, zaćmienie, zesłanie roju szarańczy, a nawet uwolnienie wojsk szatana, które zabiły miliony ludzi. Kiedy anioł zadął w siódmą trąbę zakończyły się rządy ludzkie i nadeszły rządy Boskie. Później na niebie ukazała się brzemienna niewiasta oraz smok chcący pożreć jej dziecko, został on strącony przez Michała i aniołów, po niedanych próbach ataku postanowił walczyć z resztą jej potomstwa, jest to symbol walki Szatana z chrześcijanami. Wtem z morza wyłoniła się bestia, która uzyskała od smoka władzę, a ziemia złożyła mu pokłon. Potem Jan ujrzał drugą bestię, która wyszła z ziemi i dała ludziom swe znamię. Później ujrzał Baranka na górze Syjon wraz z wiernymi, przez środek nieba przeleciał anioł nawołując do chwalenia Boga, ponieważ zbliża się dzień sądu, inny informował o upadku Babulonu -mocarstwa wrogiego Bogu, a trzeci ostrzegał przed odwróceniem się od Boga. Ukazał się człowiek ze złotym wieńcem na głowie i złotym sierpem w ręku, zjawiło się też siedem aniołów trzymających siedem plag, dostali oni siedem czasz pełnych boskiego gniewu a świątynia napełniła się chwałą i potęgą Boga. Z siedmiu czasz zostały wypuszczone na ziemię plagi. Pojawiła się Wielka Nierządnica, a Babilon w końcu upadł, nastał wtedy czas tysiącletniego królestwa, zwanego pierwszym zmartwychwstaniem. Po upływie tych lat nastanie ostateczna walka z szatanem zakończona jego wrzuceniem w jezioro ognia i siarki. Wtedy nastanie sąd umarłych, gdzie każdy zostanie osądzony według swoich czynów. Po sądzie nastanie czas Nowego Jeruzalem. Wizją tą inspirowali się również artyści. Przykładem takiego artysty był malarz Hans Memling, autor tryptyku "Sąd Ostateczny". Na jego obrazie mamy widoczny podział na 3 części: piekło z lewej strony, niebo z prawej, a pośrodku scenę Sądu Ostatecznego. Widzimy Chrystusa na złotym tle, któremu towarzyszą apostołowie, Maryja oraz Jan Chrzciciel. Obecne są też anioły dmące w trąby apokalipsy, pośrodku pola stoi Michał Archanioł, który oddziela dusze, które mają trafić do nieba bądź piekła. Na lewym panelu Św. Piotr prowadzi czyste dusze do bram niebieskich, natomiast na prawym panelu dusze skazane na potępienie trafiają do ognia. Obraz ten może być doskonałą ilustracją wizji biblijnej, nie ma tu znaczących zmian, czy oryginalnego przedstawienia postaci, obraz ten stworzono w średniowieczu, więc prawdopodobnie jego zadaniem było umacnianie wiary ówczesnych chrześcijan. Kolejną wizją zagłady jaką mam zamiar przedstawić jest koniec świata w mitologii germańskiej znany jako Ragnarok. Ma być on ostateczną epicką walką pomiędzy bogami, a ich wrogami. Poprzedzić go ma śmierć księcia Baldura z rąk jego brata Hoda, wywołana przez boga ognia, Lokiego, który później zostanie skazany za to na przykucie do skały. Gdy w końcu zbliży się czas Ragnaroku świat zaleją katastrofy, ludzie pogrążą się w anarchii, nastaną liczne wojny, wtem zaszczeka pies Garm dając znak początkowi wojny bogów z olbrzymami, pękną wtedy okowy wilka Fenrira oraz skazanego Lokiego. Nastanie epicka wojna bogów z olbrzymami i innymi istotami im przeciwnymi, Odyn zostanie pożarty przez Fenrira i pomszczony przez jego syna Widara, bóg Tyr zabije Garma jednocześnie samemu ginąc, Frey zginie z ręki Surta, władcy ognistego Muspellheimu, Thor zgładzi smoka Jormunganda, lecz sam zginie od jego jadu, Heimdall zmierzy się z Lokim, jednak obaj padną jednocześnie, na niebie zaś dwa okrutne wilki Skoll i Hati dopadną Słońce i Księżyc i nastanie wtedy ciemność. Jedynym na polu bitwy pozaostanie Surt siejąc pożogę. Tak zakończy się świat, jednak na jego gruzach powstanie nowy świat dzięki dwojgu ludziom schronionym przed ogniem i da początek nowemu pokoleniu, kilku bogów również przetrwa Ragnarok, a niektórym zostanie zwrócone życie, odbudowana zostanie siedziba bogów i nazywać się będzie Gimlea. Wizja zagłady w mitologii germańskiej oraz biblijna znacznie się różnią, nie tylko tym, że tworzone były przez dwa różne kulty i występują w nich inne postaci, apokalipsa biblijna przepełniona jest symboliką, natomiast zagłada mitologiczna jest dość prosta w odbiorze dla każdego, podobieństwem obu jest obecność walki dobra ze złem, oraz to, że w obu koniec jest jednocześnie początkiem nowego świata.
Motyw zagłady jednak nie towarzyszył jedynie wizjom religijnym. Zagłada była częstym motywem literackim. Nie chodzi tu tylko o zaprezentowaną wcześniej apokaliptyczną wizję, za zagładę twórcy uznawali na przykład zagładę cywilizacji, zagładę znanego świata, zagładę określonego narodu, czy też za zagładę uważali wojnę. Akcenty katastroficzne najczęściej pojawiały się w chwilach kryzysowych dla narodów, jak na przykład I i II wojna światowa, bądź też na przełomie wieku XX i XXI. Jednym z poetów, którzy podejmowali temat końca świata był Jan Kasprowicz. Stworzył on na przełomie XIX i XX wieku hymn "Dies irae", co znaczy Dzień gniewu, utwór ten silnie nawiązuje do biblijnej apokalipsy św.Jana, sam tytułowy dzień gniewu to inaczej dzień sądu ostatecznego. Słychać głos trąb, dostrzec można wszelakie katastrofy, zjawiają się różne stworzenia. Ludzie idą na sąd prowadzony przez samego Boga, nastrój jest wyraźnie pesymistyczny. Podmiot liryczny, przedstawiciel ludzkości zwany Adamem przemawia do Boga, w pytaniu retorycznym wyraża błaganie ludzkości o ratunek i zmiłowanie. Uważa, że człowiek jest istotą grzeszną, ale w gruncie rzeczy pozbawioną winy.Zarzuca Bogu, że to on że stworzył zło oraz niedoskonałego człowieka, którego teraz karze za niewłaściwe wybory, jest wściekły na Boga za obojętność wobec ludzkiego cierpienia, staje w roli oskarżyciela, bluźni przeciw Bogu. To, że oskarża Boga jednocześnie prosząc o ratunek podkreśla dramatyzm. Bóg jest tu przedstawiony inaczej niż w Biblii, jest surowy, chłodny i obojętny. W utworze nie brakuje symboliki, najważniejszym symbolem jest przedstawienie tu postaci Adama i Ewy, pierwszych ludzi, którzy są zarazem pierwszymi grzesznikami.
Z biegiem czasu i dzięki coraz nowszym odkryciom naukowym motyw zagłady wszedł na stałe do kultury. Ludzie zaczęli wyobrażać sobie bardziej lub mniej prawdpodobne możliwości potoczenia się scenariusza zagłady, motyw ten zagościł w wielu powieściach czy filmach katastroficznych czy fantastyczno-naukowych. Wizje te mimo tego, że są całkowicie fikcyjne bardzo często miały pierwiastek tego, że coś takiego mogłoby wydarzyć się naprawdę. Przykładem typowego filmu katastroficznego może być obraz Rolanda Emmericha pt. "Pojutrze". Przedstawia on historię naukowca, który przepowiada nastanie na Ziemii nowej epoki lodowcowej, nie spodziewając się jednak, że nastąpi to tak szybko. Na skutek zmian w pogodzie całą Ziemię opanowują kataklizmy - huragany, tornada, powodzie, a cała północna półkula w ciągu kilku dni staje się lodową pustynią. W tym filmie możemy dostrzec nieopanowaną siłę natury, która może doprowadzić to wielu kataklizmów, a nawet jak bywało w przeszłości do ogromnej zagłady. Innym typem scenariusza zagłady może być taka katastrofa, która została spowodowana przez samych ludzi. Dzięki rozwojowi nauki ludzkość jest wyposażona w coraz to nowsze zdobycze techniki, które sami mogą wykorzystać na własną niekorzyść. Jednym z takich filmów jest "Matrix" braci Wachowskich. W świecie tam przedstawionym ludzie, którzy tworzyli dla własnego zysku coraz inteligentniejsze maszyny sami w końcu stali się ich ofiarą. Z czasem ludzie stanowili już tylko źródło energii dla maszyn, a niemal cały dorobek ludzki przepadł. Powieścią, która łączy motywy zagłady jest Bastion Stephena Kinga. Mamy tu ujarzmienie sił natury pod postacią wirusa supergrypy, który z winy człowieka wydostaje się z laboratorium wojskowego i w krótkim czasie wybija ponad 99 procent społeczeństwa. Jest to również wizja zagłady silnie inspirowana tą biblijną. Większość ludzi, która przeżyła epidemię poza tym, że musiprzeżyć dzieliię na dwa obozy - ludzi, wzywanych przez matkę Abagail, która jest prowadzona przez Boga oraz drugi obóz Randalla Flagga - Antychrysta, który zbiera wokół siebie ludzi złych, podobnych sobie oraz resztę, która jest ofiarami strachu. Na sam koniec dochodzi do ostatecznej konfrontacji sił dobra i zła, gdzie zło reprezentowane przez Flagga przegrywa pomimo licznych ofiar po stronie przeciwnej, wynik konfrontacji był możliwy tylko przy udziale sił najwyższych, prawdopodobnie samego Boga.
Podsumowując wszystkie przykłady, dochodzę do wniosku, że człowiek od zawsze zastanawiał się nad tym jak świat powstał i jaki będzie jego koniec, robił to poprzez wiarę lub poprzez naukę i czynił będzie to dalej. Oprócz tego początek i koniec świata był i będzie inspiracją dla artystów, dzieła na te tematy były tworzone i na pewno będą tworzone nadal, co ukazuje też to, że z czasem, dzięki coraz nowszym odkryciom naukowym wizja stworzenia i zagłady świata zmienia się.